Ο Ρόλος της Διατροφής στο Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι μία διαταραχή που επηρεάζει το 15-20% των γυναικών και γίνεται συχνά έκδηλη κατά την πρώιμη αναπαραγωγική ηλικία. Είναι μία διαταραχή με μεταβολικές πολυπλοκότητες που χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργία στην ωορρηξία και βιοχημικό ή κλινικό υπερανδρογονισμό και την παρουσία μορφολογίας πολυκυστικών ωοθηκών. Είναι η πιο συνηθισμένη αιτία υπογονιμότητας και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, μεταβολικού συνδρόμου, καρδιαγγειακών παθήσεων και καρκίνου.

Τα τρία χαρακτηριστικά που οδηγούν στη διάγνωση μιας γυναίκας με ΣΠΩ είναι:

1. Ακανόνιστη έμμηνος ρύση – οι ωοθήκες δεν απελευθερώνουν τακτικά ωάρια
2. Αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων
3. Η παρουσία διογκωμένων ωοθηκών με πολλαπλές κύστες

Τα συμπτώματα του ΣΠΩ περιλαμβάνουν:

• ακανόνιστη ή απουσία εμμήνου ρύσης
• ακμή
• υπερβολική τριχοφυΐα σε πρόσωπο, στήθος, πλάτη ή αλωπεκία
• δυσκολία στη διατήρηση ενός υγιεινού σωματικού βάρους
• υπογονιμότητα
• αντίσταση στην ινσουλίνη και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
• αρτηριακή πίεση
• κατάθλιψη

Ποιά είναι η αιτία εμφάνισης του ΣΠΩ?

Η ακριβής αιτία εμφάνισης για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι άγνωστη, αλλά μπορεί να συσχετιστεί με κληρονομικότητα. Η αύξηση του βάρους και η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι δύο παράγοντες που συμβάλλουν στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη η οποία παράγεται στο πάγκρεας και ελέγχει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. Η αντίσταση στην ινσουλίνη προκαλεί το σώμα να παράγει περισσότερη ινσουλίνη από το φυσιολογικό (υπερινσουλιναιμία) με αποτέλεσμα να παράγεται πολύ τεστοστερόνη (υπερανδρογοναιμία) που μπορεί να επηρεάσει την ωορρηξία. Επίσης, τα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους που συνήθως σχετίζεται με την εμφάνιση διαβήτη τύπου 2. Παράλληλα, παράγοντες όπως, οι διατροφικές επιλογές, ο τρόπος ζωής και η καθιστική ζωή μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του ΣΠΩ.  

ΣΠΩ και διατροφή

Τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη

Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι μία κλίμακα η οποία δείχνει κατά πόσο ένα υδατανθρακούχο τρόφιμο αυξάνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. Όσο χαμηλότερος είναι ο γλυκαιμικός δείκτης σε ένα τρόφιμο, τόσο λιγότερο μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και τα επίπεδα της ινσουλίνης αντίστοιχα. Τρόφιμα τα οποία έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη είναι τα όσπρια, τα προϊόντα ολικής άλεσης, η βρόμη, τα φρούτα, τα μη αμυλώδη λαχανικά, τα γαλακτοκομικά, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι.

Άπαχη πρωτεΐνη

Η πρωτεΐνη βοηθάει στα σταθερά επίπεδα σακχάρου του αίματος και αυξάνει το αίσθημα του κορεσμού μετά από ένα γεύμα. Προτιμήστε αυγά, γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, κοτόπουλο, ψάρι και θαλασσινά ή κρέας χαμηλό σε λίπος.

«Καλά» λιπαρά

Τα «καλά» λιπαρά, μονοακόρεστα και ω3 λιπαρά οξέα, είναι απαραίτητα για τη διαχείριση των συμπτωμάτων του συνδρόμου, βοηθάνε στην εξισορρόπηση των σεξουαλικών ορμονών, στη βελτίωση των επιπέδων της ινσουλίνης, στη διαχείριση του βάρους και στη γονιμότητα. Επίσης, τα λιπαρά χρειάζονται περισσότερο χρόνο ώστε να τα αφομοιώσει ο οργανισμός, με συνέπεια να αισθανόμαστε κορεσμό και να μειώνεται η πείνα. Τα «καλά» λιπαρά βρίσκονται στα ψάρια, στο λιναρόσπορο, στο αβοκάντο, στους ξηρούς καρπούς, στο ελαιόλαδο.

Μειωμένη κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος

Βασικό ρόλο στην παθοφυσιολογία του ΣΠΩ παίζει εκτός από τη γλυκόζη και το κορεσμένο λίπος, όπου και τα δύο είναι υπεύθυνα στην εμφάνιση της φλεγμονής και μπορούν να διεγείρουν την παραγωγή των ανδρογόνων. Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού, μου μπορεί όμως να αυξήσει τον κίνδυνο αθηρωμάτωσης. Οπότε, η αποφυγή τροφίμων που περιέχουν κορεσμένα λιπαρά και απλούς υδατάνθρακες θα πρέπει να αποφεύγεται και να αντικαθίσταται από το μοτίβο της μεσογειακής διατροφής.

Διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους

Η απώλεια και η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών. Σύμφωνα με έρευνες, σε υπέρβαρες γυναίκες η απώλεια 5-10% του σωματικού βάρους έχει κλινικά σημαντικά οφέλη, βελτιώνοντας τόσο την ψυχολογική κατάσταση, όσο και την αναπαραγωγική (φυσιολογικός εμμηνορροϊκός κύκλος, ωορρηξία), όσο και τα μεταβολικά χαρακτηριστικά (αντίσταση στην ινσουλίνη).

Φυσική δραστηριότητα

Η άσκηση βοηθάει στη μείωση του σωματικού λίπους και στην απώλεια βάρους, βελτιώνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα και την αντίσταση στην ινσουλίνη. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η υιοθέτηση σωστών διατροφικών συνηθειών μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα και την κατάσταση του ΣΠΩ.

Για οποιεσδήποτε διατροφικές συμβουλές χρειάζεστε, επικοινωνήστε μαζί μου.

Βιβλιογραφία

Casas, R., Sacanella, E., & Estruch, R. (2014). The immune protective effect of the Mediterranean diet against chronic low-grade inflammatory diseases. Endocrine, Metabolic & Immune Disorders-Drug Targets (Formerly Current Drug Targets-Immune, Endocrine & Metabolic Disorders), 14(4), 245-254.

Diamanti-Kandarakis, E., Kandarakis, H., & Legro, R. S. (2006). The role of genes and environment in the etiology of PCOS. Endocrine, 30(1), 19-26.

Douglas, C. C., Gower, B. A., Darnell, B. E., Ovalle, F., Oster, R. A., & Azziz, R. (2006). Role of diet in the treatment of polycystic ovary syndrome. Fertility and sterility, 85(3), 679-688.

Galletly, C., Clark, A., Tomlinson, L., & Blaney, F. (1996). A group program for obese, infertile women: weight loss and improved psychological health. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 17(2), 125-128.

Huber-Buchholz, M. M., Carey, D. G. P., & Norman, R. J. (1999). Restoration of reproductive potential by lifestyle modification in obese polycystic ovary syndrome: role of insulin sensitivity and luteinizing hormone. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 84(4), 1470-1474.

Marsh, K. A., Steinbeck, K. S., Atkinson, F. S., Petocz, P., & Brand-Miller, J. C. (2010). Effect of a low glycemic index compared with a conventional healthy diet on polycystic ovary syndrome. The American journal of clinical nutrition, 92(1), 83-92.

Nadjarzadeh, A., Firouzabadi, R. D., Vaziri, N., Daneshbodi, H., Lotfi, M. H., & Mozaffari-Khosravi, H. (2013). The effect of omega-3 supplementation on androgen profile and menstrual status in women with polycystic ovary syndrome: A randomized clinical trial. Iranian journal of reproductive medicine, 11(8), 665.

Sedighi, S., Akbari, S. A. A., Afrakhteh, M., Esteki, T., Majd, H. A., & Mahmoodi, Z. (2015). Comparison of lifestyle in women with polycystic ovary syndrome and healthy women. Global journal of health science, 7(1), 228.

Shannon, M., & Wang, Y. (2012). Polycystic ovary syndrome: a common but often unrecognized condition. Journal of midwifery & women’s health, 57(3), 221-230.

Sørensen, L. B., Søe, M., Halkier, K. H., Stigsby, B., & Astrup, A. (2012). Effects of increased dietary protein-to-carbohydrate ratios in women with polycystic ovary syndrome. The American journal of clinical nutrition, 95(1), 39-48.

Speca, S., Napolitano, C., & Tagliaferri, G. (2007). The pathogenetic enigma of polycystic ovary syndrome. Journal of ultrasound, 10(4), 153-160.

Venn, B. J., & Green, T. J. (2007). Glycemic index and glycemic load: measurement issues and their effect on diet–disease relationships. European journal of clinical nutrition, 61(1), S122-S131.